Հայոց լեզվի ֆլեշմոբ

1.Գրիր գոյականներ, որոնց առաջին կամ վերջին տառը փոխելով կստանաք թվականներ;

Մեգ, մեխ, ղեկ-մեկ, յոդ-յոթ, երես-երեք, գազար-հազար, քսակ-քսան, թաս-տաս, ուլ-ութ, ուս-ութ, ցեց-վեց։

2. Գտիր` ինչն է մեկի մեջ մեկ, կրկինի մեջ` երկու, երեքի մեջ` ոչ մեկ:

“կ” տառը։

3. Որ երաժշտական գործիքի անվանումն է կազմված դերանվան կրկնությամբ և կ տառի հավելումով;

Դուդուկ։

4. Տղայի այս անվան վերջին ձայնավորը դրեք վերջում, իսկ նրա տեղում ի հնչյունը, որ դառնա աղջկա անուն:

Կարեն-Կարինե

Արմեն-Արմինե

Արսեն-Արսինե

5. Շարքում գտիր արևելահայերեն և արևմտահայերեն  համարժեք բառերը: Ժամանակ, ճատրակ, նավթ, փակ, ատեն, կռփամարտ, դրամ, հյուլե, ֆինանսական, քարյուղ, ատոմ, բռնցքամարտ, ստակ, շախմատ,  գոց,  ելևմտային:

Ժամանակ-ատեն

Ճատրակ-շախմատ

Նավթ-քարյուղ

Փակ-գոց

Բռնցքամարտ-կռփամարտ

Դրամ-ստակ

Հյուլե-ատոմ

Ֆինանսական-ելևմտային

6. Գրիր  —գույն  բաղադիչով  3-ական գունանուն:

ա) բույսերի անուններից:

Մանուշակագույն, դարչնագույն, վարդագույն։

բ)  տարբեր առարկաների անուններից:

Երկնագույն, մարմնագույն, կաթնագույն։

գ)  մետաղների անուններից

Ոսկեգույն, արծաթագույն, բրոնզագույն։

7.4-5 նախադասությամբ ներկայացրու քո ինքնամեկուսացման մեկ օրը:

Աշխարհում, նաև Հայաստանում բոլորս ստիպված ենք մնալ տանը, ելնելով այս իրավիճակից։ Եվ ես նույնպես բացառություն չեմ։

Իմ օրվա մեծ մասը ես անցկացնում եմ դասերիս և հիմնականում երաժշտության վրա, իսկ ազատ ժամանակ զբազվում եմ իմ նախասիրություններով, կամ այլ կերպ ասված` ինքնակրթմանս վրա: Այս պահին ես կարդում եմ Շիրվանզադեի «Քաոս» վեպը: Ես նաև

դիտում եմ որոշ հետաքրքիր ֆիլմեր, և զբաղվում իմ հոբբիներից մեկով` ֆիլմերի ստեղծմամբ։

8.Շարունակիր և ավարտիր զատկական ասիկները:

Զատիկն ասել ա՝ հենց գամ արմանաս, հենց գնամ`զարմանաս։

Հավը կուտե հատիկ, հատիկ, ծով ձմեռեն կելնե Զատիկ:

Զատիկ, զատիկ, նավակատիկ, արի նստի մեր տան մոտիկ:

Հենց սովածանան, Զատկի փլավը միտը կբերեն:

9.   Մեսրոպ Մաշտոցն աստվածաշնչյան որ բառի փոխարեն օգտագործեց  Զատիկ անվանումը:

«Պասեք» բառի փոխարեն օգտագործեց «Զատիկ» անվանումը:

Առցանց ուսուցում հանրահաշվից

1. Տրված է (a_n) թվաբանական պրոգրեսիան: Գտեք ՝

ա) S₂₀, եթե a₁ = 1, a₂₀ = 20

(20 + 1) : 2 * 20 = 10,5 * 20 = 210

 

բ) S₃₀, եթե a₁ = -10, a₃₀ = 20

(20 – 10) : 2 * 20 = 5 * 20 = 100

 

գ) S₁₃, եթե a₁ = 17, a₁₃ = 13

(13 + 17) : 2 * 13 = 15 * 13 = 195

 

դ) S₁₇, եթե a₁₁ = 11, a₁₇ = 19

(19 + 11) : 2 * 19 = 15 * 19 = 285

 

2. Տրված է (a_n) թվաբանական պրոգրեսիան: Գտեք ՝

ա) S₂₀, a₁ = 1, a₂₀ = 20

(20 + 1) : 2 * 20 = 10,5 * 20 = 210

 

բ) S₃₀, a₁ = 11, a₁₇ = 19

(19 + 11) : 2 * 19 = 15 * 19 = 285

 

գ) S₁₁, a₁ 2, d = 4

դ) S₁₅, a₁ = -3, d = 3

Առցանց ուսուցում հանրահաշվից

Թեստ 7

1. Գտեք 63 թվի թվանշանների գումարի և տարբերության արտադրյալը

1) 27

2) 12

3) 3

4) 30

Լուծում

6 + 3 = 9

6 – 3 = 3

9 * 3 = 27                                                                                   Պատ.՝ 27

 

2. Գտեք թիվը, որը տեղադրելով աստղանիշի փոխարեն կստանաք ճիշտ

անհավասարություն

36* > 368

1) 0

2) 9

3) 8

4) 6

 

3. Գտեք (y * 3y²) * 7y³ միանդամի կատարյալ տեսքը

1) 21y²

2) 10y⁶

3) 21y⁶

4) 10y

 

4. Հաշվեք արտահայտության արժեքը

7 * (5/14 – 8/21)

1) 2/3

2) -1/6

3) 31/6

4) 13/5

 

5. Հաշվեք արտահայտության արժեքը

(3 * 2⁷ – 2⁶)/4³

1) 7

2) 5

3) 3

4) -1

 

Լուծում

(3 * 2⁷ – 2⁶)/4³ = (3 * 128 – 64)/64 = 320/64 = 5                                                       Պատ.՝ 5

 

6. Գտեք հավասարման արմատը

(2 – x) : 3 = x – 3

1) 5,5

2) 2,75

3) 1,75

4) 3,5

 

7. ABC հավասարասրուն եռանկյան AB և BC սրունքները 13 սմ են, իսկ AC հիմքը ՝ 10 սմ

ա) Գտեք հիմքին տարված բարձրությունը

 

բ) Գտեք եռանկյան մակերեսը

Լուծում 

13 * 13 = 169 սմ                                                                        Պատ.՝ 169 սմ

 

գ) Գտեք եռանկյան արտագծած շրջանագծի շառավիղը

 

8. Գտեք 10 սմ կողմ ունեցող ABCD շեղանկյան BF բարձրությունը, եթե <ADB=75°:

 

9. Թվաբանական պրոգրեսիայի a₁=17, d=5:  Գտեք S₁₀ , a₇

 

10. Գնդերը դասավորված են եռանկյունաձև: Առաջին շարքում կա մեկ գունդ, երկրորդում ՝ երկու, երրորդում ՝ երեք և այլն: Քանի՞ շարքով են դասավորված գնդերը, եթե նրանց թիվը 15 է

Լուծում

1 շարք– 1

2 շարք- 2

3 շարք- 3

4 շարք- 4

5 շարք- 5

1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 15                                                                    Պատ.՝ 5

 

11. Քանի՞ ժամում հեծանվորդը կանցնի 54 կմ, եթե նա առաջին ժամում անցնում է 15կմ, իսկ յուրաքանչյուր հաջորդ ժամում մեկ կիլոմետր պակաս է անցնում, քան նախորդ

Առցանց ուսուցում հանրահաշվից 15.03.2020

Թեստ 4

1. Գտեք 47 թվի թվանշանների արտադրյալը

1) 11

2) 28

3) 35

4) 3

Լուծում

4 * 7 = 28                                                                                        Պատ.՝ 28

 

2. Գտեք 7/8 և 5/14 կոտորակների տարբերությունը

1) 89/56

2) 27/56

3) 39/26

4) 29/56

Լուծում

7/8 – 5/14 = 49 – 20/56 = 29/56                                                        Պատ.՝ 29/56

 

3. Գտեք ճիշտ անհավասարությունը

1) 0 < – 15

2) 7 < – 76

3) – 78 < – 27

4) – 8 > – 2

 

4. Գտեք ամենափոքր պարզ թիվը

1) 1

2) 0

3) 2

4) 3

 

5. Գտեք թիվը, եթե հայտնի է, որ նրա 20%- ը 40 թիվն է

1) 800

2) 1/2

3) 200

4) 60

Լուծում

200 * 20/100 = 4000 : 100 = 40                                                                 Պատ.՝ 200

 

6. Գտեք ուղղանկյան պարագիծը, եթե նրա կից կողմերը հավասար են 9 սմ և 11սմ

1) 20 սմ

2) 40 սմ

3) 99 սմ

4) 90 սմ

Լուծում

P = 9 + 11 + 9 + 11 = 40 սմ                                                              Պատ.՝ 40 սմ

 

7. Ծաղկամանում դրված են 5 հատ մեխակ, 7 հատ քրիզանթեմ և 3 հատկակաչ: Գտեք հավանականությունը, որ ծաղկամանից պատահական հանված ծաղիկը մեխակ է:

1) 1/15

2) 1/3

3) 7/15

4) 1/2

 

8. Հաշվել արտահայտության արժեքը

989 : 43 – 912 : 48

1) 5

2) 4

3) 42

4) – 4

Լուծում

989 : 43 = 23

912 : 48 = 19

23 – 19 = 4                                                                                 Պատ.՝ 4

 

9. Գտեք հավասարման արմատները

x² – 7x + 12 = 0

1) 3 և 4

2) -3 և -4

3) 9 և 16

4) -9 և -16

 

10. Թվաբանական պրոգրեսիայում ՝ a₁ = 12, d = 5, n = 8
a_n = ?

 

11. x2 + рх + 6 հավասարման արմատները 2 և 3 թվերն են: Ինչի՞ է հավասար Р գործակիցը

 

Թեստ 5

1. Գտեք 12 թվի քառակուսին

1) 144

2) 169

3) 24

4) 120

Լուծում

12² = 12 * 12 = 144                                                                  Պատ. ՝ 144

 

2. Գտեք 28 թվի բոլոր բաժանարարները

1) {7; 4}

2) {7; 14; 28}

3) {1; 2; 7; 14; 28}

4) {1; 2; 4; 7; 14; 28} 

 

3. <A = 95°: Այն՝

1) փռված անկյուն է

2) բութ անկյուն է

3) ուղիղ անկյուն է

4) սուր անկյուն է

 

4. Քանի՞ պարզ բաժանարար ունի 36 թիվը

1) 2

2) 3

3) 4

4) 6

 

5. Քանի՞ վայրկյան է 1/3 ժամը

1) 8

2) 20

3) 1200

4) 123

 

6. Գտեք a * (x – y) + b * (y – x) բազմանդամի ներկայացումը արտադրյալի տեսքով

1 ) (x – y) * (a + b)

2) (x – y) * (a – b)

3) (x + y) * (a + b)

4) (x + y) * (a – b)

 

7. Վիճակահանության մասնակիցները պետք է արկղից հանեն 1- ից 40 համարներով կտրոններ: Գտեք հավանականությունը, որ առաջին հանված կտրոնը 4- ի բազմապատիկ թիվ է

1) 1/10

2) 1/8

3) 1/4

4) 1/2

 

8. Գտեք հավասարման արմատը

– 2x/3 + x/4 – 2 = 0

1) 2,4

2) 4,8

3) -2,4

4) -4,8

 

9. Գտեք հավասարման արմատները

(2x + 3) * (x – 7) = 0

1) -1,5 և 7

2) 1,5 և – 7

3) 7

4) -1,5

 

10. Գտեք անհավասարման լուծումների բազմությունը:

x² + 2 x -3 < 0

1) (- ; -3) u (1; )

2) (1;)

3 ) ( – ; ֊ 3 )

4) (-3; 1)

 

11. Գտեք а ֊պարամետրի բոլոր այն արժեքները, որոնց դեպքում

4x² + x + a > 0 անհավասարությունը տեղի ունի х- ի ցանկացած

արժեքի դեպքում

Վիրուսները կենսաբանական տեսանկյունից

• Ի՞նչ է վիրուսը՝ կառուցվածքը և բազմացման, տարածման ձևերը։

Վիրուսը ոչ բջջային կառոցվածք ոյնեցող հարուցիչ, որը բազմանում և տարածվում է միայն կենդանի բջիջների ներսում՝ վարակելով կյանքի բոլոր բջջային ձևեր՝ սկսած կենդանիներից և վերջացրած բակտերիաներ։

• Ինչպե՞ս է վիրուսը ներթափանցում կենդանի օրգանիզմի մեջ և ինչ զարմանալի հարմարանքներ ունի գոյատևման համար։

Վիրուսը կարող է օրգանիզմ անցնել տարբեր եղանակններով՝ օդակաթիլային, արյունի, ջրի, սննդի, կենցաղային առարկաների միջոցով, կախված է վիրուսի տեսակից։

Բջջի մեջ ներթափանցելու համար վիրուսը նախ պետք է ամրանա դրա մակերեսին։ Այդ փոխազդեցությունը կախված է վիրուսի և թիրախ բջջի արտաքին թաղանթների փոխադարձ համապատասխանությունից։ Դրանք պետք է միմյանց համապատասխանեն այնպես, ինչպես բանալին՝ կողպեքին։

• Ի՞նչ է կորոնավիրուսը, ի՞նչ նմանատիպ վիրուսներ կան, ինչո՞ւ են առաջացնում համաճարակներ։

Կորոնավիրուսը հերթական վիրուս է, եկել է կենդանիներից, սակայն հստակ աղբյուր չկա։ Ի հայտ է եկել 2019թ.-ին Չինաստանում, և մինչև օրս շարունակվում են վարակի դեպքերը շատ ու շատ երկրներում, և հայտարարվել է համաճարկ, որը հուշում է նրա մասին, որ վիրուսն ունի համաշխարհային տարածում։ Կորոնավիրուսի նման կան շատ վիրուսներ, սակայն քանի որ նորություն է, այդ պատճառով մարդկությանը հայտնի չէ դրա բուժման հստակ միջոցներ։

• Դրանց տեսակը, տարբերությունները, ընդհանրությունները։

Վիրուսները իրար նման են նրանով, որ ունեն գաղտնի շրջան և ախտանշաններ, սակայն տարբեր են նրանով որ ամեն մեկը յուրովի է արտահայտվում։

• Որո՞նք են ախտանիշները, կանխարգելման միջոցները։

Կորոնավիրուսկ ախտանշաններն են.

• Գիտակցության կորուստ
• Չոր, անարդյունավետ հազ
• Ջերմություն (38 °C կամ ավելի բարձր)
• Շնչառական դժվարություններ
• Կրծքավանդակի հատվածում ցավ
• Գլխացավ

Հստակ կանխարգելման միջոցներ չկան, պարզապես պետք է լինել խիստ բժշկական հսկողության տակ, քանի որ վիրուսը տարբեր մարդկանց վրա յուրովի է արտահայտվում։

Կենսաբանություն

1. Ի՞նչ ազդեցություն ունի օրգանիզմի վրա մարդու հոգեվիճակը, ինչու՞ կենսուրախ մարդիկ ավելի հազվադեպ են հիվանդանում։

Կատակերգություն դիտելուց մարդու արյան շրջանառությունն ավելի լավ է կատարվում, քան դրամա կամ մելոդրամա դիտելիս: Բժիշկները խորհուրդ են տալիս օրը ծիծաղել ոչ պակաս 15 րոպե:

2. Առողջ սիրտ, որն է վրեջինիս նախադրյալները՝ կարող եք վերցնել հարցազրույց բարեկամ բժիշկներից։

Սրտային խնդիրներից խուսափելու համար կան շատ նախադրյալներ․

• Խուսափեք աղտոտված օդից
• Հաճախ խորը ներշնչեք
• Քնեք բավարար չափով, բայց ոչ շատ երկար
• Զբոսնեք արևի տակ
• Մի ծխեք, այն մեծ ազդեցություն ունի սրտի աշխատանքի վրա
• Պահեք շուն
• Նախաճաշեք
• Խուսափեք էներգետիկ ըմպելիքներից
• Եղեք լավատես

3. Մեր լաբորատորիան համալրվել է նոր սարքավորումներով, ուստի առաջարկում եմ կատարել հետևյալ հետազոտական աշխատանքները․

• Ի՞նչ է մանրադիտակը, ո՞վ է այն կիրառել առաջին անգամ, ի՞նչ հետազոտություններ են կատարվել մանրադիտակի շնորհիվ։

Մանրադիտակ, միկրոսկոպ, անզեն աչքով անտեսանելի մանր առարկաների և դրանց առանձին մասերի խոշորացված պատկերն ստանալու օպտիկական սարք։ Ժամանակակից մանրադիտակով կարելի է տարբերել այնպիսի մանրամասնություններ։

Մանրադիտակի լայն կիրառությունն ու կատարելագործումն սկսվել է 17-րդ դարի սկզբին։ Գիտական նպատակներով մանրադիտակի օգտագործման մեծ հաջողությունները կապված են Ռոբերտ Հուկին, հատկապես, Ա. Լևենհուկի անունների հետ։ Մանրադիտակի կառուցվածքի կատարելագործման, միկրոսկոպիայի տեսության, սկզբունքների ու մեթոդների մշակման գործում Լ. Էյլերի, Է. Աբբեի, Ռ. Զիգմոնդիի, Ֆ. Ցերնիկեի և այլոց հետ մեկտեղ զգալի ավանդ ունեն նաև խորհրդային գիտնականները (Լ. Ի. Մանդելշտամ, Դ. Ս. Ռոժդենստվենսկի, Ա. Ա. Լեբեդև, Վ. Պ. Լիննիկ և ուրիշներ)։

• Որ՞ոնք են մանրադիտակով աշխատելու և խնամելու կանոնները։

Մանրադիտակի լուծունակությունը կարելի է բարձրացնել կարճ ալիքների կիրառումով և թվային ապերաուրայի մեծացումով։ Առարկայի մանրամասներն ու կառուցվածքը մանրադիտակով կարելի է տեսնել միայն այն դեպքում, եթե դրա առանձին մասերը միմյանցից տարբերվում են լույսի կլանման ընդունակությամբ կամ բեկման ցուցիչով։ Ուստի, ելնելով ուսումնասիրվող օբյեկտի բնույթից ու հատկություններից, կիրառվում են դիտման բազմազան մեթոդներ։

• Ինչպե՞ս է աշխատում ջրի թորման սարքը, ինչո՞վ է թորած ջուրը տարբերվում սովորականից, որտե՞ղ է այն կիրառվում։

Թորած ջուրն օգտագործում ենք մեր առօրյայում, դա այն ջուրն է, որը մենք խմում ենք։

• Ի՞նչ է պետրիի թասը, որտե՞ղ է այն կիրառվում։

Պետրիի թասը փոքր թափանցիկ աման է, որի մեջ դնում են այն մարմինը, որը պետք է հետազոտեն և զննեն մանրադիտակով։

Մետաղաձուլություն

Մետաղաձուլությունը: Ընդհանուր բնութագիրը

Մետաղաձուլությունը (մետալուրգիան), որը մարդու արտադրական գործունեության հնագույն բնագավառներից է, յուրաքանչյուր երկրի տնտեսական և ռազմական հզորության հիմքն է:

Հայաստանում մետաղ ձուլել են դեռևս 3 հազարամյակ առաջ (Արմավիրի մարզ` Մեծամոր)։

Հին և միջին դարերում մարդիկ ճանաչել են մետաղի ընդամենը 7 տեսակ՝ ոսկի, արծաթ, երկաթ, պղինձ, կապար, անագ և սնդիկ:

Վերջին տասնամյակներին մետաղաձուլության աճը դանդաղել է, քանի որ մեքենաշինության և մետաղների օգտագործման այլ ոլորտներում թանկ մետաղների փոխարեն սկսել են օգտագործել ավելի էժան ու «անսահմանափակ» քանակությամբ պլաստմասսա և այլ փոխարինող նյութեր:

հանքաքարի հարստացումը, այսինքն` դրա մեջ պարունակվող ոչ պիտանի քարանյութի հեռացումը («փուչ ապարներ») և խտանյութի արտադրությունը,

խտանյութից մետաղի ձուլման բուն գործընթացը,

համաձուլվածքների և գլանվածքի արտադրությունը:

երկրի ընդերքից բազմատեսակ հանքաքարի արդյունահանումը

հանքաքարի հարստացումը

խտանյութից մետաղի ձուլման բուն գործընթացը

համաձուլվածքների և գլանվածքի արտադրության

Մետաղաձուլությունը բաժանվում է երկու ենթաճյուղի` սև և գունավոր մետաղաձուլության: Սև մետաղաձուլության գլխավոր և ամենատարածված հանքային հումքը երկաթաքարն է, որի հանույթի հնագույն և գլխավոր շրջանն ավանդաբար Արևմտյան Եվրոպան էր:

Ներկայումս երկաթաքար արդյունահանում են աշխարհի ավելի քան 50 երկրներում:

Օրինակ`

Հիմնական արդյունահանող երկրներն են Բրազիլիան, Ավստրալիան, Չինաստանը, Հնդկաստանը, Ռուսաստանը:

Հումքի մշակման հետագա փուլերը` թուջի և պողպատի ձուլումը, կատարվում են ինչպես հումքի և վառելիքի (քարածխի) արդյունահանման, այնպես էլ սպառման վայրերում:

Թուջի և պողպատի ձուլմամբ առաջատար երկրներն են Չինաստանը, Ճապոնիան, ԱՄՆ­ը, Ռուսաստանը, Կորեայի Հանրապետությունը:

Աղյուսակում ներկայացված են մետաղաձուլության մեջ առաջատար մի շարք երկրներ

Մետաղաձուլություն

Պետություններ

Երկաթաքարի արդյունահանում

Չինաստան, Ավստարալիա, Բրազիլիա, Հնդկաստան, Ռուսաստան, Ուկրաինա, ՀԱՀ, ԱՄՆ, Կանադա, Իրան

Թուջի և պողպատի արտադրություն

Չինաստան, ԱՄՆ, Հնդկաստան, Ճապոնիա, Կորեա (Հվ.), Ռուսաստան, Գերմանիա, Թուրքիա, Բրազիլիա, Ուկրաինա

Ոսկու արդյունաբերություն

Չինաստան, Ավստրալիա, Ռուսաստան, ԱՄՆ, Կանադա, Պերու, ՀԱՀ, Ուզբեկստան, Մեքսիկա, Գանա

Ալյումինի արտադրություն

Չինաստան, Հնդկաստան, ԱՄՆ, Իսլանդիա, ՀԱՀ, Ռուսաստան, ՄԱԷ, Նորվեգիա, Բրազիլիա, Կանադա, Ավստրալիա

Պղնձի արդյունաբերություն

Չինաստան, Ճապոնիա, Չիլի, Ռուսաստան, Հնդկաստան, Կորեա (Հվ.), Զամբիա, ԱՄՆ, Ավստրալիա, Ղազախստան, Կանադա, Ինդոնեզիա, Բրազիլիա, Մեքսիկա, Իրան, Իսպանիա

Գունավոր մետաղաձուլությունն արտադրանքի ծավալով մի քանի անգամ զիջում է սև մետաղաձուլությանը, սակայն անհամեմատ ավելի բազմաճյուղ կառուցվածք ունի:

Տասնյակների հասնող գունավոր մետաղները բաժանվում են խմբերի, որոնցից առավել նշանակալի են`

ա) ծանր մետաղները (պղինձ, ցինկ, կապար, անագ և այլն),

բ) թեթև մետաղները (ալյումին, մագնեզիում, տիտան),

գ) ազնիվ կամ թանկարժեք մետաղները (ոսկի, արծաթ, պլատին և այլն):

Վերջին տասնամյակներին արագորեն զարգանում է թեթև մետաղների արտադրությունը:

Արտադրության համար հումք են ծառայում ալյումին պարունակող տարբեր հանքատեսակներ (բոքսիտ, նեֆելինային սիենիտ, կավեր և այլն)։ Ալյումինը ամենատարածված մետաղներից է, որի հումքի զգալի պաշարներ կան Ավստրալիայում, Բրազիլիայում, Ռուսաստանում, Գվինեայում և այլ երկրներում: Ծանր գունավոր մետաղների ձուլումը հին և ավանդական ճյուղ է: Այն կենտրոնացած է բարձր զարգացած երկրներում, ինչպես նաև Կենտրոնական Աֆրիկայի և Հարավային Ամերիկայի հումքաշատ պետություններում (Զամբիա, Չիլի)։

Մետաղաձուլությունը շրջակա միջավայրն առավել աղտոտող ճյուղերից է։ Հարկ է նշել, որ մետաղաձուլության թափոններն օգտագործվում են քիմիական արդյունաբերության համար որպես հումք՝ նպաստելով բնական ռեսուրսների համալիր օգտագործմանը:

ՀՀ գետային ցանցը

Ախուրյան — 186 կմ, սկիզբ է առնում Արփի լճից։

• Մեծամոր — կարճ (40 կմ), բայց հանրապետությունում ամենաջրառատ գետն է։

• Քասախ — Մեծամորի ձախակողմյան խոշոր վտակն է, սկիզբ է առնում Արագած և Փամբակ լեռների լանջերից։

• Հրազդան — 141 կմ, սկիզբ է առնում Սևանա լճից։

• Արփա — հոսում է նեղ կիրճով, տեղ-տեղ ընդմիջվում է գոգավորություններով և հատելով ՀՀ պետական սահմանը՝ Արաքսի մեջ է թափվում Նախիջևանի Հանրապետության տարածքում։

• Որոտան — Զանգեզուրի ամենամեծ գետն է (178 կմ), հովտի խորությունը տեղ-տեղ հասնում է մի քանի հարյուր մետրի։

• Դեբեդ — 178 կմ, որը կազմավորվում է Փամբակ և Ձորագետ գետերի միախառնումից։

Հայտնի են նաև Ողջին, Մեղրիգետը, Աղստևը, Գետիկը և Ոսկեպարը։

ՀՀ հողային ծածկը

Յուրաքանչյուր երկրի բնության բաղադրիչների մեջ մարդու համար շատ կարևոր ու կենսական է հողային ծածկույթը: Հայկական լեռնաշխարհի հողային ծածկույթը ստեղծվել է հազարամյակների ընթացքում՝ մայրական ապարների հողմահարման, բուսական ու կենդանական օրգանիզմների, միկրոօրգանիզմների, կլիմայի, ջրերի, ռելիեֆի ներգործության միջոցով, որտեղ էներգետիկ աղբյուրն Արեգակն է: Քիչ չէ նաև մարդու ակտիվ ներգործությունը հողի վրա:

Հողը ստեղծվում է գործոնների մեկ ամբողջ համալիրի ազդեցությամբ, նշանակում է՝ բնական միջավայրի ծնունդ է և հատուկ է այդ միջավայրին. այսինքն՝ հողը բնության հայելին է:

Հողը բնապատմական մարմին է, և նրա ամենակարևոր հատկությունը պտղաբերությունն է՝ բերք ու բարիք ստեղծելու ունակությունը: Ասում ենք բնապատմական, որովհետև արհեստականորեն դեռ չի հաջողվել հող ստեղծել: Մարդը մայր ապարից լաբորատոր պայմաններում հող ստեղծել չի կարող, քանի որ ժամանակի գործոնը շատ կարևոր է: Հողը ստեղծվում է բնական ճանապարհով, ուստի նրա պահպանությունը մարդու համար կենսական է:

Homework

1. Ես երբեք չեմ տեսել նրան թենիս խաղալիս։

I’ve never seen her playing tennis.

2. Մենք կարծում ենք, որ նա լավ բժիշկ է։

We think that he’s a good doctor.

3. Նա շատ զբաղված էր և չնկատեց, որ մենք սենյակից դուրս եկանք։

He was so busy and didn’t notice that we left the room.

4. Ես տեսա, որ նա անցավ փողոցի մյուս կողմը:

I saw that he crossed the street.

Or

I saw that she passed the other side of the street.

5. Ես գիտեմ, որ Մերին սովորում է համալսարանում։

I know that Mary is studying at university.

6. Մենք չէինք սպասում, որ նա կարժանանա նոբելյան մրցանակի։

We didn’t expect him to win the Nobel Prize.

7. Դուք լսեցի՞ք նրա դասախոսությունը ուրբաթ օրը։

Did you listen to his lecture on Friday?

8. Ես ցանկանում եմ, որ դուք ինձ ճշմարտությունն ասեք.

I want you to tell me the truth.

9. Նա չէր համարձակվում որևէ հարց տալ։

He didn’t dare to ask any questions.

10. Ինչպես եք համարձակվում այդպես խոսել ինձ հետ։

How dare you talk to me like that?

11. Պետք է կատարես պարտքդ։

You have to pay your debt.

12. Դու ուզում ես հագնել կարմիր զգեստը, թե՞ սպիտակ։

Do you want to wear a red dress or a white one?

1. I want her to go in for sports.

Ես ցանկանում եմ, որ նա սպորտի հաճախի։

2. She wants me to take part in the discussion.

Նա ցանկանում է, որ ես միանամ իր քննարկմանը։

3. I wish them to come as soon as possible.

Ես ցանկանում եմ, որ նրանք գան այնքան շուտ, ինչքան հնարավոր է։

4. They expect her to arrive next Monday.

Նրանք սպասում էին, որ նա կհասնի հաջորդ երկուշաբթի։

5. I expect her to see me off.

Ես ակնկալում էի, որ նա ինձ կհանդիպի։

6. I believe him to be right.

Ես հավատում եմ, որ նա ճիշտ է։

7. We know the examinations to be held next week.

Մենք գիտենք, որ քննությունները հետաձգվել են հաջորդ շաբաթ։

8. We know them to study at the university.

Մենք գիտենք, որ նրանք սովորում են համալսարանում։

9. He thinks us to know about it.

Նա մտածում է, որ մենք գիտենք դրա մասին։